|
"Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ" Ιδεολογικά |
||
|
Αρχείο
|
ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟ Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εργατική εφημερίδα "ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ" το 1977 σε δύο συνέχειες. Η εφημερίδα αυτή ήταν της ΕΣΑΚ-Σ που τότε ήμουν μέλος της. Το κείμενο αυτό κάπως ποιο ολοκληρωμένο το χρησιμοποίησα στο 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ, όπου ήμουν Σύνεδρος. ΒΗΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Τον τελευταίο καιρό γίνονται συζητήσεις στο χώρο μας, των καλλιτεχνών, ή αν θέλετε, γενικά των διανοουμένων, συζητήσεις, στις οποίες υποστηρίζονται απόψεις και θέσεις, κατά τη γνώμη μου, λαθεμένες. Λένε, οι υποστηρικτές αυτών των θέσεων πώς οι εργάτες του πνεύματος - διανοούμενοι κλπ, - σαν αποτέλεσμα της οικονομικής σχέσης τους με το κεφάλαιο, βρίσκονται σε αγεφύρωτη κοινωνική αντίθεση με το προλεταριάτο! Είναι δηλαδή μια ξεχωριστή τάξη, που τα συμφέροντά της δεν ταυτίζονται με αυτά του υπόλοιπου λαού! Και όμως! Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει! Ο διανοούμενος είναι στην πραγματικότητα δεμένος με τον κάθε εργάτη του χεριού. Είναι αγεφύρωτα χωρισμένος από την αστική τάξη με τον ρόλο του σαν πωλητής της εργατικής του δύναμης. Με όποια μορφή κι αν εμφανίζεται στην αγορά σαν πωλητής, παραμένει ο υποταγμένος, ο μεγαλοκαπιταλιστής θριαμβεύει σε βάρος του. Η εκμετάλλευση που γνωρίζει, δεν είναι τίποτα άλλο από μια ιδιαίτερη πλευρά εκμετάλλευσης κάθε είδους εργασίας από το κεφάλαιο. Η κοινωνική αντίθεση, ανάμεσα στην πνευματική και τη χειρωνακτική εργασία, ανάμεσα στους διανοούμενους και τους εργάτες του χεριού, έχει τις ρίζες της στο γεγονός ότι η πνευματική εργασία δε μπορεί να αντικατασταθεί από τη μηχανή, ότι ο εργάτης του πνεύματος χρειάζεται μεγαλύτερο διάστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης. Ο εργάτης του πνεύματος δε μπορεί να εκπαιδευτεί να "μάθει" τόσο γρήγορα, όπως ο χειρωνακτικός εργάτης για τις εκμεταλλευτικές ανάγκες του καπιταλισμού. Αλλά η κοινωνική αντίθεση, πού προκύπτει για τους διανοούμενους απέναντι στο προλεταριάτο, είναι παρόλα αυτά δευτερεύουσα και προσωρινή. Παραγκωνίζεται τελείως μπροστά στο καθοριστικό γεγονός, που στην πραγματικότητα αποτελεί τη βάση για την κοινωνική αντίθεση ανάμεσα στη σωματική και την πνευματική εργασία. Είναι η αντίθεση ανάμεσα στην ιδιοκτησία και τον άνθρωπο, ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, ή διατυπωμένο κοινωνικά, η αντίθεση ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς, ανάμεσα στους εκμεταλλευτές και τους εκμεταλλευόμενους. Εκείνη η κοινωνική αντίθεση, που βρήκε την κλασική ιστορική της έκφραση στην ταξική αντίθεση ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο. Η τύχη του εργάτη του πνεύματος δεν διαμορφώνεται - όπως υποστηρίζουν ορισμένοι συνάδελφοι - από το δυνατό ταλέντο ή από τις γνώσεις και ικανότητες που αποχτάει, ύστερα από αργή, κοπιαστική πορεία μόρφωσης, αλλά από την αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Ο διανοούμενος ζει μέσα στην κοινωνία της καπιταλιστικής εμπορευματικής παραγωγής, υπόκειται στους γραφτούς και άγραφτους νόμους της. Μέσα σ΄ αυτήν, από παραγωγός πολιτιστικών αξιών ή σαν λεγόμενος ελεύθερος επαγγελματίας έχει μεταβληθεί σε πωλητή "εμπορευμάτων", όμοια όπως ο μικροτεχνίτης ή εμφανίζεται σα "μισθωτός", όπως ο προλετάριος στην αγορά, σαν πωλητής του μοναδικού του εμπορεύματος, του εμπορεύματος "εργατική δύναμη", για να εργασθεί σαν σκλάβος στην υπηρεσία του κράτους τους για την αστική κουλτούρα. Αδιάφορο, αν ο διανοούμενος πουλάει τα προϊόντα του ή την εργατική του δύναμη, αδιάφορο, αν πουλάει σα μικροαστός ή σαν προλετάριος, πάνω του κυριαρχούν οι νόμοι της καπιταλιστικής αγοράς. Η τέχνη στην αστική κοινωνία έγινε εμπόριο, έγινε καπιταλιστική επιχείρηση που πρέπει να αποδίδει γερούς τόκους. Ο μουσικός, ο ποιητής, ο συγγραφέας πρέπει να παίρνουν υπόψη τους την αγορά, την πελατεία του εκδότη τους. Το ίδιο συμβαίνει με όλους τους τομείς της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Έτσι δημιουργείται ψευτο-τέχνη και αυτό είναι αποτέλεσμα της αστικής κοινωνίας. Δημιουργεί δυσαρεστημένους, δείχνοντάς τους την προνομιούχα θέση των λίγων, το συμφέρον του κέρδους οδηγεί στη δημιουργία καλλιτεχνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, που είναι ανοιχτά όχι μόνο στο ταλέντο, αλλά κυρίως στην έλλειψη ταλέντου! Με τη στέρηση, σπρώχνει τους ταλαντούχους να γίνουν υπηρέτες της ακαλαισθησίας και της αμορφωσιάς. Παράγει η αστική κοινωνία μ΄ αυτόν τον τρόπο τον κεφαλαιοκράτη εκμεταλλευτή, που καταληστεύει τόσο τους καλλιτέχνες - αυτούς που ονομάζονται έτσι - όπως ακόμη και τους καταναλωτές. Γινόμαστε έτσι οι φορείς της σχεδιασμένης σμιλεμένης ή τραγουδισμένης πορνογραφίας. Βλέπουμε λοιπόν πώς όχι μόνον οι διανοούμενοι δεν βρίσκονται σε αγεφύρωτη κοινωνική αντίθεση με το προλεταριάτο, αλλά αντίθετα είναι δεμένοι μαζί του στην κοινή τους πάλη για να γίνει πραγματικότητα αυτό που ο Ρίχαρντ Βάγκνερ χαρακτήρισε σα στόχο της ιστορικής εξέλιξης, λέγοντας: "Ο στόχος της ιστορίας είναι ο δυνατός άνθρωπος, ο ωραίος άνθρωπος. Η επανάσταση ας του δώσει τη δύναμη, τη Τέχνη, την ομορφιά". Σχετικά με το παραπάνω σημείωμά μου: "Διανοούμενοι και Προλεταριάτο", πήρα ορισμένα γράμματα στα οποία οι επιστολογράφοι τους προσπαθούν να με πείσουν πώς η θέση των διανοουμένων είναι δίπλα στην κυρίαρχη αστική τάξη και όχι στο προλεταριάτο. "Οι διανοούμενοι - μου γράφει κάποιος - όχι μόνο δεν είναι ξέχωρο κομμάτι από την αστική τάξη, αλλά αντίθετα είναι αυτοί που με τη βοήθεια που προσέφεραν στους αστούς, μπόρεσαν οι τελευταίοι να μετασχηματίσουν πάνω στη βάση των νέων αναπτυγμένων σχέσεων παραγωγής, το ιδεολογικό εποικοδόμημα της φεουδαρχικής κοινωνίας σε εκείνο της αστικής κοινωνίας - ο αγώνας των διανοουμένων ελευθέρωσε την Επιστήμη, την Τέχνη, την Κουλτούρα από τα δεσμά της φεουδαρχικής κοινωνίας και από υπηρέτες των κυρίαρχων δυνάμεων εκείνου του συστήματος, τους μετέβαλε σε μετασχηματικές δυνάμεις της αστικής κοινωνίας". Συμφωνώ! Εγώ ποτέ δεν ισχυρίστηκα το αντίθετο. Οι διανοούμενοι πράγματι ήταν αυτοί που ελευθέρωσαν την Επιστήμη, την Τέχνη κλπ., από τα δεσμά της φεουδαρχίας. Πρέπει όμως να προσθέσω πώς: από υπηρέτες των κυρίαρχων δυνάμεων εκείνου του συστήματος, μεταβλήθηκαν σε υπηρέτες της αστικής τάξης. Η ανταμοιβή τους δεν ήταν ανάλογη, με το βαθμό της ιστορικής τους σημασίας, για την ταξική κυριαρχία της. Γιατί είναι γεγονός αναμφισβήτητο πως οι διανοούμενοι ήταν εκείνοι που δημιούργησαν την ιδεολογία του αστικού φιλελευθερισμού και της αστικής δημοκρατίας, που τόσο καιρό εξαπατάει και δεσμεύει τους εργάτες. Όμως οι διανοούμενοι δεν ήταν ποτέ αληθινά ένα με την κυρίαρχη εκμεταλλεύτρια τάξη. Έτσι, βλέπουμε κορυφαίους διανοούμενους, μορφές της επιστήμης και της τέχνης, να στερούνται πολλά αγαθά, και πολλούς από αυτούς να μπαίνουν κάτω από την προστασία διαφόρων ηγεμόνων και Βασιλιάδων. Αναγκάζονται να δέχονται χαμηλά, πολλές φορές εκκλησιαστικά πόστα, παρόλο το φιλελεύθερο πνεύμα τους. Σκλαβώνονταν κάνοντας τους δασκάλους στα σπίτια των πλουσίων. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν διανοούμενοι που εξυπηρετούν και σήμερα την κυρίαρχη αστική τάξη. Εμείς όμως δεν επιτρέπεται να κοιτάζουμε ήρεμα με σταυρωμένα χέρια, την κρίση της πνευματικής ζωής, της αστικής κουλτούρας. Στην κρίση αυτή πρέπει να δώσουμε όχι ένα αρνητικό, αλλά ένα θετικό περιεχόμενο. Στη θέση του αναρχικού, τυφλού προτσές της διάλυσης και σήψης της αστικής κουλτούρας, πρέπει να μπει ο συνειδητός ενεργητικός αγώνας για την ιδεολογία του επαναστατικού προλεταριάτου. Τα φωτεινότερα μυαλά της επιστήμης και της τέχνης έχουν στρατευθεί για την υπερνίκηση και αντικατάσταση της αστικής ιδεολογίας από τις ιδέες του επιστημονικού σοσιαλισμού. Πρέπει να κατανοήσουν οι εργάτες του χεριού και του πνεύματος πώς ο σοσιαλισμός και μόνο αυτός, εκπροσωπεί τα συμφέροντα των διανοουμένων και της πνευματικής κουλτούρας, καταργώντας την ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, καταργώντας την ταξική κυριαρχία των αστών. Ανεξάρτητα του τι πραγματικά συμβαίνει σήμερα στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, ανεξάρτητα αν ο σοσιαλισμός σ΄ αυτές τις χώρες είναι υπαρκτός ή όχι, η ουσία δεν αλλάζει. Εγώ μιλάω για το σοσιαλισμό. Που αν υπάρχει θα υπάρξει. Επαναλαμβάνω, λοιπόν. Η οργανική συνένωση εργασίας, επιστήμης, τέχνης, σε ένα ενιαίο κοινωνικό προτσές, το έργο, η ικανοποίηση, η ευτυχία του καθενός ξεχωριστά, που νοιώθει ένα με όλους τους άλλους, η εξέλιξη που θα ξεχύνεται σαν ορμητικός χείμαρρος σε μια πραγματική και παγκόσμια σοσιαλιστική κοινωνία, θα κάνει πραγματικότητα εκείνο που ο Ρίχαρντ Βάγκνερ χαρακτήρισε σα στόχο της ιστορικής εξέλιξης, λέγοντας: "ο στόχος της ιστορίας είναι ο δυνατός άνθρωπος, ο ωραίος άνθρωπος. Η επανάσταση ας του δώσει τη δύναμη, τη Τέχνη, την ομορφιά". |
Τελευταία ενημέρωση 02 Ιουλίου, 2002 Ποιος είναι ο Παναγιώτης Βήχος;
για να ενημερώνεστε σε κάθε νέα ανανέωση
|
