ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΑ ΣΤΑ ΓΗΠΕΔΑ

Παρ΄ ότι το "πρόβλημα" δείχνει να είναι γηπεδικό για "ειδικούς", κοινωνιολόγους και πολιτικούς, ωστόσο δεν είναι. Το φαινόμενο της τυφλής βίας των ημερών μας είναι εξόχως κοινωνικό...

ΒΗΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Μια βία τυφλή, χωρίς τέτοια προφανή αιτία (κακή διαιτησία κλπ.), παρέχει τα αναγκαία άλλοθι των επιφανειακών προσεγγίσεων, εκδηλώνεται με επαναλαμβανόμενο ρυθμό και διογκούμενη έκταση στα ποδοσφαιρικά γήπεδα της χώρας. Γιατί; Τα επεισόδια αυτά ήρθαν να "ταράξουν" την επιφανειακή ηρεμία και τάξη των αθλητικών πραγμάτων και να μαράνουν τις δάφνες που στόλιζαν τη βιτρίνα του 2004. Γι΄ αυτό και προκάλεσαν μια σειρά "αντιδράσεις" και ερωτήσεις βουλευτών από όλα τα κόμματα.

Γιατί, λοιπόν, όλη αυτή η βία; Κι όταν λέμε "γιατί;" δεν εννοούμε τις αφορμές που εφευρίσκονται για να εκτοξευθούν καθίσματα στους αγωνιστικούς χώρους με αποτέλεσμα να προκύψουν οδομαχίες εκτός των σταδίων και να αρχίσει ο πόλεμος των δακρυγόνων και των καπνογόνων. Το ερώτημα που τίθεται είναι άλλο: Γιατί χιλιάδες άνθρωποι, πιτσιρικάδες στην πλειοψηφία τους, παρουσιάζονται έτοιμοι να θέσουν σε κίνδυνο τη σωματική τους ακεραιότητα και των διπλανών τους, στο όνομα της "ομάδας"; Αλλά, ας ξεκινήσουμε ανάποδα!

Στην Αγγλία, τις προηγούμενες δεκαετίες, ο χουλιγκανισμός των γηπέδων αποτέλεσε μάστιγα. Υπήρχαν νεκροί, υπήρχαν τραυματίες, υπήρχαν καταστροφές, υπήρχε μια πολεμική ατμόσφαιρα, που δεν περιοριζόταν στο εσωτερικό της χώρας, αλλά μεταφερόταν και έξω από αυτήν, κάθε φορά που αγγλικές ομάδες αγωνίζονταν στο εξωτερικό. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, επιβλήθηκαν "Θατσερικά" μέτρα καταστολής και έφεραν... αποτελέσματα. Σήμερα, τα γήπεδα της Αγγλίας θυμίζουν "εκκλησία". Όμως, η μεταφορά της τυφλής βίας έξω από τα γήπεδα, στις παραγκουπόλεις και στα γκέτο των αποκλεισμένων του Λονδίνου και των μεγαλουπόλεων της ανεργίας συνιστά, πράγματι, αποτέλεσμα; Διότι αυτό ήταν το αποτέλεσμα των "Θατσερικών" μέτρων. Τα γήπεδα, δια της ενίσχυσης των κατασταλτικών πρακτικών και της αποθέωσης - προπαντός στη συνείδηση του "μέσου" Βρετανού - της αστυνομοκρατίας, "αποσύρθηκαν" από τους παρίες της κοινωνικής ζωής, αλλά οι στοιβαγμένοι στο περιθώριο, οι οικονομικοί μετανάστες και οι άνεργοι άρχισαν να οδομαχούν και να εκδηλώνουν την οργή τους στα περίχωρα των μεγαλουπόλεων. Όποιος έχει αμφιβολία, ας ξαναδεί τις κινηματογραφικές ταινίες του Φρίας.

Η τυφλή βία συνεχίζει να ζει και να βασιλεύει και, μάλιστα, εκείνοι που ευθύνονται κοινωνικά για την ύπαρξή της κατάφεραν να την εκτοπίσουν από τα φώτα της δημοσιότητας, να την "εξατομικεύσουν" ακόμα περισσότερο, θέτοντας αυστηρότερους "κανόνες" στην εκδήλωσή της. Έτσι κατάφεραν, αφ΄ ενός, να καταστήσουν απαγορευτική οποιαδήποτε προσπάθεια, η οργή των κοινωνικά αποκλεισμένων να προσανατολιστεί εναντίον εκείνων που τους έχουν περιθωριοποιήσει, αφ΄ ετέρου, νομιμοποίησαν την επίσημη τρομοκρατία, στο όνομα της αντιμετώπισης του Χουλιγκανισμού.

Την ίδια ώρα, στην Ολλανδία, οι οπαδοί των ομάδων προσυνεννοούνται και οργανώνουν ολονύκτιες μάχες - στην κυριολεξία - στα περίχωρα του Αμστερνταμ για να "λύσουν τις διαφορές τους". Στις οδομαχίες συμμετέχουν, τελικά, όλοι όσοι επιθυμούν να "παίξουν ξύλο", ανεξαρτήτως αθλητικών προτιμήσεων. Τα παραπάνω, μάλλον, πρέπει να μας προβληματίσουν, αν η αληθινή αιτία παραγωγής και αναπαραγωγής της τυφλής βίας, του χουλιγκανισμού των γηπέδων, είναι η θρησκευτική πίστη σε συγκεκριμένο χρώμα, που έχουν οι φανέλες των ομάδων.

Στα καθ΄ ημάς, τώρα. Όπως παντού, έτσι και τα ελληνικά γήπεδα, προσφέρουν μια εξαιρετική ευκαιρία. Τη δυνατότητα σε χιλιάδες νέους να ενσωματωθούν κοινωνικά σε κάποιο σύνολο με τις λιγότερες δυνατές "διαπιστεύσεις". Αρκεί ένα κασκό, αρκεί ένα "Θρύλε Θεέ μου", για να αποκτήσει ο καθένας μια "οικογένεια". Για να αποκτήσει "ομοϊδεάτες". Για να γίνει αποδεκτός σε ένα κλαμπ με "κοινούς στόχους". Για να γίνει κι αυτός φορέας, αλλά και μαχητής μιας "ιδέας". Με λίγα λόγια, το γήπεδο προσφέρει - ειδικά στην εποχή του βάρβαρου κοινωνικού αποκλεισμού, στην εποχή της ανασφάλειας για το αύριο - τη δυνατότητα για ενσωμάτωση σε ένα κοινωνικό σύνολο, χωρίς να παρεμβάλλονται πολλές διατυπώσεις και κυρίως αποτελεί τη "θύρα" για μια κοινωνική ενσωμάτωση που έχει ευδιάκριτους στόχους: Τη νίκη και την επίδειξη υπεροχής και δύναμης έναντι του αντιπάλου, έναντι του "εχθρού". Στην ηπιότερή της μορφή, αυτή η κοινωνική ενσωμάτωση ισοδυναμεί με την ψευδαίσθηση της "ισότητας" και της "ισονομίας", αφού όλοι λυπούμαστε το ίδιο ή όλοι χαιρόμαστε το ίδιο για τη νίκη ή την ήττα της ομάδας, είτε ο ένας είναι απολυμένος εργάτης, είτε ο άλλος είναι διευθυντής τράπεζας, είτε είναι ο πρόεδρος της ομάδας...

Παρ΄ ότι το "πρόβλημα" δείχνει να είναι γηπεδικό για "ειδικούς", κοινωνιολόγους και πολιτικούς, ωστόσο δεν είναι. Το φαινόμενο της τυφλής βίας των ημερών μας είναι εξόχως κοινωνικό. Οι οπαδοί και "ταραξίες" είναι τμήμα της ελληνικής νεολαίας που τη στύβει το νέο εκπαιδευτικό σύστημα Αρσένη, που εγκαταλείπει την υποχρεωτική δήθεν εκπαίδευση σε ποσοστό 20%, που το κυριότερο ίσως δεν έχει δουλειά και προοπτικές. Το στημένο παιχνίδι είναι η ίδια η ζωή, το μέλλον και τα όνειρα χιλιάδων νέων. Ο "πουλημένος διαιτητής" πληρώνει τα σπασμένα από τα πουλημένα όνειρά τους. Γιατί όταν στραφούν στον πραγματικό ένοχο, αυτοί οι νεολαίοι, θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση η άρχουσα τάξη και τα όργανά της.

Αυτοί οι κοινωνικά αποκλεισμένοι, έχουν γίνει, μπορεί και άθελά τους, οι ιδιωτικοί στρατοί των μεγαλοπαραγόντων. Η υπόθεση "βία στα γήπεδα", δεν ενδείκνυται για από καθέδρας συστάσεις λύσεων. Ούτε μπορεί να δοθεί λύση σε ένα σύστημα, όπως το σημερινό. Ένα σύστημα κοινωνικό που, τελικά, είναι ο "υπ΄ αριθμόν 1" παραγωγός και τροφοδότης της τυφλής βίας των γηπέδων. Οι ηλίθιες κραυγές κάποιων "κυράδων", ή κάποιων κομμάτων, ακόμα και... προοδευτικών. "Τα παιδιά μας καταστρέφονται, ας κάνει κάτι το κράτος" συνιστά την βλακωδέστερη κοινωνική υστερία. Ποιος θα "σώσει" τα παιδιά, το κράτος που καταστρέφει τη νέα γενιά με την πολιτική του και της επιφυλάσσει ένα μέλλον γεμάτο ανεργία, αβεβαιότητα, ανασφάλεια και παρακμή; Ας είμαστε σοβαροί. Αυτοί οι νέοι που σήμερα συγκρούονται "τυφλά" πότε με τους μπάτσους, πότε μεταξύ τους αποτελούν την ανώριμη έκφραση μιας ταξικής συνείδησης που παραμένει δυστυχώς σε ύπνωση.

Και αλίμονο στην άρχουσα τάξη και το σύστημα αν αυτοί οι νέοι ή οι περισσότεροι από αυτούς ενωθούν με τους κοινωνικούς αγωνιστές, με τις επαναστατικές δυνάμεις της εργατικής τάξης και των άλλων κοινωνικών στρωμάτων που αγωνίζονται να ανατρέψουν το βρώμικο καπιταλιστικό σύστημα... 

Δημοσιεύθηκε στη ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ το Δεκέμβρη του 1997