ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΗ ΝΑΟΥΣΑ

Η ΝΑΟΥΣΑ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ ΝΑ ΑΓΓΙΖΕΙ ΤΟ 50%!

ΤΡΑΚΟΣΙΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΖΟΥΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΗΧΟΣ

Ο άλλοτε "ευλογημένος" τόπος της Νάουσας με την πλούσια αγροτική παραγωγή ροδάκινων και άλλων φρούτων, πηγή ζωής για τους κατοίκους και οικονομία αναπτυσσόμενη, με μοχλό την κλωστοϋφαντουργία και κονσερβοποιία φρούτων, είναι σήμερα πόλη της παρακμής, της ανεργίας, της εγκατάλειψης, του απλήρωτου μόχθου των παραγωγών, των "χορταριασμένων" εργοστασίων, της φτώχειας για τους πολλούς και του απίστευτου πλούτου για τους λίγους.

Κατά τη μυθολογία στη νοτιοανατολική πλαγιά του Βερμίου, εκεί που βρίσκεται σκαρφαλωμένη η Νάουσα, έζησε η Σεμέλη και γέννησε το Θεό Διόνυσο. Αλλά και ο Σειληνός, ο καλύτερος χορευτής του κόσμου, έζησε εκεί. Και οι Νύμφες περιδιάβαιναν τα σκιερά μονοπάτια των λόφων και λούζονταν στα ζωογόνα νερά του Ολγάνου. Το μυστήριο και η σαγήνη του τοπίου αγγίζει τους θνητούς στο πέρασμα των αιώνων και η έκρηξη έντονων συναισθημάτων εκφράζεται καίρια στους στίχους του ποιητή που γοητευμένος εξαίρει τις αρετές των Ναουσαίων ανταρτών με τα μακριά μαλλιά, που ξαποσταίνουν, δίπλα στα παγωμένα νερά της Αράπιτσας. "Πόσον η καρδιά μου μητέρα, επιθυμεί να γίνω αρχιληστής, να φορώ μαύρο (λερωμένο) υποκάμισον, να φέρω δυο πιστόλια εις τη ζώνη μου να είμαι κλέφτης εις τα βουνά της Νιάουστας, να διασκεδάζω παντοτινά εις την ωραίαν Νιάουστα".

Όλη σχεδόν η ζωή της πόλης και σήμερα ακόμη επιβεβαιώνεται με τη σχέση αυτή. Η παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα είναι συνδεδεμένα με το κρασί. Το πανάρχαιο έθιμο της Μπούλας, που ζωντανεύει κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της αποκριάς έχει σχέση με διονυσιακές λατρείες. Το κρασί και το τσίπουρο ρέουν άφθονα, ειδικά αυτές τις μέρες (Αύγουστος 2001). Παλιότερα, όπως μας είπαν οι κάτοικοι, την περίοδο του Αυγούστου έβγαιναν στο δρόμο, έξω από τα σπίτια βαένια, βαρέλια, καδιά. Το νερό μπόλικο έπεφτε μέσα και με ξυστριά καθάριζαν το εσωτερικό τους. Έμενε το νερό έως τη στιγμή που η αντικατάστασή τους γινόταν με κρασί ώστε το ξύλο να φουσκώσει και να κλείσουν οι "φυράδες" (χαραμάδες). Μέσα στο Σεπτέμβρη σήμαινε συναγερμός. Άρχιζε ο τρύγος. Η καθημερινή ρουτίνα παρασύρονταν σε μια μεγάλη γιορτή, που οι ρίζες της οδηγούσαν κατευθείαν στη διονυσιακή λατρεία. Ξημερώματα ξεκινούσε η πομπή. Ο οξύς ήχος της γκάιντας μάγευε τους μύστες και μια γλυκιά αναστάτωση υπήρχε διάχυτη στην ατμόσφαιρα. Οι μόμισες (κοπέλες) με κόκκινες φούστες, άσπρα τσεμπέρια στο κεφάλι που στόλιζαν με αγριολούλουδα, μαγεμένες λες, χόρευαν και τραγουδούσαν ως σύγχρονοι Σειληνοί. Οι τρυγητάδες και οι κερατζήδες συμπλήρωναν την πομπή και στα άλογά τους κρεμασμένα χαϊμαλιά και κουδούνια προανήγγειλαν ξέφρενο πανηγύρι. Οι δρόμοι της Νάουσας σε συναγερμό. Τα ζώα πηγαινοέρχονταν φορτωμένα με καδιά γεμάτα σταφύλια. Άδειαζαν σε μεγάλες κάδες στα κελάρια των σπιτιών. Και αυτό το πηγαινέλα δεν σταματούσε παρά μόνον όταν ο ήλιος είχε για τα καλά κρυφτεί πίσω από την Ντούρλια, την υψηλότερη κορφή του Βερμίου. Η επιστροφή ήταν γιορταστική. Η κούραση της ημέρας εξανεμιζόταν...

Ο τόπος διατηρεί και σήμερα τη σπάνια ομορφιά του. Ο καταπράσινος καρπερός κάμπος, με τα πανέμορφα κατάφυτα βουνά του Βερμίου ολόγυρα, που τα διασχίζει με τα δροσερά νερά του ο ποταμός Αράπιτσα, γαληνεύει τη ματιά και την ψυχή του επισκέπτη. Γαληνεύει και τη δική μας καρδιά το λίγο διάστημα που αντικρίσαμε τα γαλανά νερά του. Σ΄ αυτόν τον "παράδεισο" όμως, τα προβλήματα περισσεύουν. Σε συζήτηση που κάναμε με συνδικαλιστές και απλούς κατοίκους της περιοχής, βγήκαν στην επιφάνεια πολλά προβλήματα που κάνουν έκδηλη την αγωνία τους για το μέλλον της περιοχής τους.

Τα τελευταία 10 - 15 χρόνια, που υποτίθεται θα τρώγαμε όλοι με χρυσά κουτάλια λόγω Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα φρούτα σαπίζουν στις χωματερές, ενώ οι εξαγωγές έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο γιατί η μεγάλη αγορά των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών αδυνατεί να τα απορροφήσει! Από το 1990 έχει ξεκινήσει και ο γολγοθάς των κλωστοϋφαντουργών της Νάουσας με το κλείσιμο μεγάλων παραγωγικών μονάδων ή και τη μεταφορά άλλων σε γειτονικές χώρες. Έκλεισαν οι μεγάλες μονάδες της ΒΕΤΛΑΝΣ, μοναδική στο είδος της βιομηχανία κουβερτών που τροφοδοτούσε με άριστης ποιότητας κουβέρτες ολόκληρη την Ευρώπη, και η ΠΕΛΛΑ ΟΛΥΜΠΟΣ.

Οι δύο αυτές μονάδες απασχολούσαν μαζί γύρω στους 800 εργαζόμενους που βρέθηκαν ξαφνικά άνεργοι και δεν μπόρεσαν έκτοτε να απορροφηθούν στην παραγωγή. Ο Όμιλος Κλωστηρίων Λαναρά που λειτουργεί σήμερα στην περιοχή και τα κλωστήρια Βαρβαρέσου απασχολούν 800 και 250 εργαζόμενους, αντίστοιχα. Υπάρχουν δηλαδή σήμερα, περίπου 1.050 εν ενεργεία κλωστοϋφαντουργοί, μέλη του σωματείου, χωρίς να υπολογιστούν οι μη οργανωμένοι.

Όμως, και οι εν λειτουργία επιχειρήσεις μειώνουν τις δραστηριότητές τους. Η ΤΡΙΚΟΛΑΝ, που πριν έντεκα χρόνια είχε περισσότερους από 500 εργαζόμενους και έδινε δουλειά σε άλλους 300 εκτός εργοστασίου, σήμερα απασχολεί γύρω στους 200, ενώ απειλεί ότι θα μεταφέρει το εργοστάσιό της στην Κομοτηνή.

Πέρα όμως από το πλήγμα στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας, εκατοντάδες άνεργοι προήλθαν από την αγροτική οικονομία, που επίσης δέχτηκε ένα τεράστιο χτύπημα, αλλά και την κιβωτοποιία. Σ΄ αυτόν τον κλάδο δούλευαν περισσότεροι από 500 εργαζόμενοι μόνιμα και άλλοι 500 εποχιακά. Σήμερα δουλεύουν μόλις 120 και αυτοί εποχιακά. Επιπλέον, πάνω από 1.100 θέσεις εργασίας χάθηκαν από τον κλάδο του εμπορίου.

Το πρόβλημα της ανεργίας έχει πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Από στοιχεία έρευνας που έχει πραγματοποιήσει το Εργατικό Κέντρο προκύπτει ότι σημειώθηκαν οι εξής δραματικές αλλαγές στην απασχόληση, κατά κλάδο, ανάμεσα στα 1989 και 1994: οι απασχολούμενοι στη βιομηχανία τροφίμων από 1.006 το ΄89, μειώθηκαν σε 672 το ΄94. Τα αντίστοιχα νούμερα για τους άλλους κλάδους είναι: Υφαντικές βιομηχανίες από 2.126 σε 1.176 και σήμερα ακόμα λιγότεροι, όπως αναφέρθηκε. Βιομηχανίες ένδυσης από 467 σε 375, βιομηχανίες ξύλου από 270 σε 153, οικοδομικές κατασκευές από 300 σε 230, χονδρικό εμπόριο από 1.825 σε 795. Συνολικά από 7.047 εργαζόμενους το 1989, είχαμε το 1994 μόνο 4.264, ενώ σήμερα (το 2001) είναι ακόμη λιγότεροι! Δηλαδή μέσα σε 5-6 χρόνια οι απασχολούμενοι σε κλάδους εκτός του αγροτικού τομέα μειώθηκαν στους μισούς περίπου.

Για την κατακόρυφη πτώση της απασχόλησης στο χονδρικό εμπόριο, τονίστηκε από όλους σχεδόν, όσους μιλήσαμε, ότι ξεκίνησε με το εμπάργκο κατά της ΠΓΔΜ που εφάρμοσε η κυβέρνηση Παπανδρέου και που είχε καταστροφικές συνέπειες για πολλούς νομούς της Βόρειας Ελλάδας.

Για να συμπληρωθεί η εικόνα της ανεργίας που μαστίζει τον τόπο σήμερα, οι συνδικαλιστές του ΕΚΝ ήταν κατηγορηματικοί ότι σύμφωνα με τις διαπιστώσεις ημερίδας που οργάνωσε το ΕΚ το Νοέμβρη του 1999, τους χειμερινούς μήνες η ανεργία στη Νάουσα ξεπερνά το 50% του εργατικού δυναμικού!!!

Το καλοκαίρι υπάρχει κάποια υποαπασχόληση, στη διαλογή φρούτων, οικοδομές, κατασκευή ξύλινων τελάρων για τα φρούτα και κάποιες άλλες εποχικές εργασίες. Κάτοικοι και συνδικαλιστές μας επισημαίνουν ότι η σημερινή κλωστοϋφαντουργία, με τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, τη χρήση των νέων τεχνολογιών και τις μεθόδους εντατικοποίησης της εργασίας, παράγει πολύ μεγαλύτερο πλούτο και κέρδη απ΄ ότι στη δεκαετία του ΄70 και του ΄80. Δεν υπάρχει συνεπώς καμία κρίση για τους μεγάλους επιχειρηματίες του κλάδου που αυξάνουν κάθε χρόνο τα κέρδη τους και συσσωρεύουν τεράστιο πλούτο, αυτοί οι ελάχιστοι "εκλεκτοί", τη στιγμή που η πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού παραμένουν άνεργοι, βουτηγμένοι στη φτώχεια και τη στέρηση.

Από τον πλούτο που παράγεται με τη χρήση της νέας τεχνολογίας δεν ωφελούνται καθόλου οι εργαζόμενοι. Απλώς, μια χούφτα βιομήχανοι ιδιοποιούνται μεγαλύτερη υπεραξία και θησαυρίζουν βυθίζοντας την περιοχή στην ανέχεια και μετατρέποντας τον όμορφο τόπο σε καζάνι που βράζει από την οργή των εργαζομένων. Ένα δείγμα των μεγάλων κερδών και του πλούτου, αποτελεί και το γεγονός ότι ο όμιλος Κλωστηρίων Λαναρά αγοράζει συνέχεια νέα εργοστάσια σε διάφορες περιοχές (Γιαννούση, Μινέρβα, ΟΤΟ Εβρος), μετατρέποντας έτσι σε νέες παραγωγικές επενδύσεις τον κλεμμένο μόχθο των Κλωστοϋφαντουργών της Νάουσας, ενώ, ταυτόχρονα, σπρώχνει τους περισσότερους απ΄ αυτούς στην ανεργία και στη χαμοζωή του κοινωνικού περιθωρίου.

Oι εργοδότες, εκμεταλλευόμενοι τη στρατιά των ανέργων και την ασυδοσία που τους εξασφαλίζει η ανοχή των κυβερνητικών υπηρεσιών και οι αντεργατικοί νόμοι, καταπατούν τα εργατικά δικαιώματα, παραβιάζουν τις συλλογικές συμβάσεις, κάνουν αυθαίρετες περικοπές, όπως π.χ. κατακράτηση πληρωμής για την υπερεργασία του Σαββατοκύριακου. Μπροστά σ΄ αυτή τη σοβαρή κατάσταση το εργατικό κίνημα δεν έχει πια, ούτε την επιλογή προσφυγής στην Επιθεώρηση Εργασίας, στην ουσία, δεν λειτουργεί και στο βαθμό που λειτουργεί παίζει το ρόλο του συμπαραστάτη της εργοδοσίας...

Κοντά σ΄ όλα αυτά υπάρχει και ο συστηματικός εμπαιγμός των ανέργων από κυβέρνηση και ΟΑΕΔ. Ενώ ο άνεργος επιδοτείται από τον ΟΑΕΔ με 3.310 δραχμές την ημέρα, και όχι πάνω από 6 ή 7 μήνες, ο εργοδότης επιδοτείται με 7.000 δρχ. την ημέρα μέχρι και 60 μήνες! Έτσι έχει καταντήσει μηχανισμός επιδότησης εργοδοτών, με το πρόσχημα της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Θέσεις, όμως, εργασίας όχι μόνο δεν δημιουργούνται, αλλά και αυτές που υπάρχουν μειώνονται - όπως είδαμε - από χρόνο σε χρόνο.

Τελειώνοντας να αναφέρουμε τι μας είπε ο δήμαρχος της Νάουσας Δημήτρης Βλάχος, για την κατάσταση στην περιοχή: "Από το 1990 έχουν κλείσει δύο μεγάλα εργοστάσια με 950 εργαζόμενους. Στοιχειωδώς λειτουργούν ή έκλεισαν πάνω από δέκα μεγάλες επιχειρήσεις διαλογής και συσκευασίας οπωροκηπευτικών εξαγωγής που απασχολούσαν μονίμως ή περιοδικώς περισσότερους από 2.000 εργαζόμενους. Οι μεγάλες βιομηχανίες εκσυγχρονίζονται και περιορίζουν το προσωπικό τους, με αποτέλεσμα η ανεργία μακράς διάρκειας να ξεπερνά το 40% και να αγγίζει το 50%! Τουλάχιστον 300 οικογένειες Ελληνοποντίων, Γεωργιανών, Αλβανών κλπ., ζουν στο περιθώριο της ναουσάικης κοινωνίας, με αποτέλεσμα να δημιουργούν ένα μείγμα φτώχειας και αποκλεισμού".

Φεύγοντας από την όμορφη Νάουσα ένας ηλικιωμένος χωρικός μας τραγούδησε το παρακάτω τραγουδάκι: "Λευκαίνει η κόρη το πανί στην άκρη στο νερό/ τους κερατζήδες που περνούν με κλαδιά λαλούσι/ μην του πατήστι, μπρε μπαιδιά, θερμοπαρακαλούσι/ γιατί θέλου πουκάμισα να ράψου στο γαμπρό". Την ώρα εκείνη ο ήλιος είχε για τα καλά κρυφτεί πίσω από την Ντούρλια, την υψηλότερη κορφή του Βερμίου...